Po raz trzynasty, 1 marca 2023r., obchodzimy święto państwowe – Narodowy Dzień Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”. Dzień ten poświęcono pamięci bohaterów antykomunistycznego i niepodległościowego podziemia, którzy przeciwstawili się sowieckiej agresji i reżimowi komunistycznemu.
Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych ustanowiony został przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w 2011 r. z inicjatywy śp. prezydenta Lecha Kaczyńskiego. 1 marca jest datą symboliczną, która nawiązuje do 1 marca 1951 r. Tego dnia w więzieniu na warszawskim Mokotowie wykonano wyrok śmierci na siedmiu członkach IV Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”: Łukaszu Cieplińskim, Adamie Lazarowiczu, Mieczysławie Kawalcu, Józefie Rzepce, Franciszku Błażeju, Józefie Batorym i Karolu Chmielu.
Określenie „żołnierze wyklęci” powstało w 1993r. – użyto go pierwszy raz w tytule wystawy: „Żołnierze Wyklęci – antykomunistyczne podziemie zbrojne po 1944r”.
A oto krótka powtórka z historii: Zajęcie Polski przez Armię Czerwoną i włączenie połowy jej terytorium do ZSRR sprawiło, że dziesiątki tysięcy żołnierzy nie złożyło broni. Gotowi byli walczyć o odzyskanie niepodległości, wypełnić złożoną przysięgę. Powojenna konspiracja niepodległościowa była – aż do powstania Solidarności – najliczniejszą formą zorganizowanego oporu społeczeństwa polskiego wobec narzuconej władzy. Społeczność „Żołnierzy Wyklętych” stanowiła grupa licząca łącznie ponad pół miliona ludzi. Ostatni „leśny” żołnierz ZWZ-AK, a póżniej WiN – Józef Franczak „Laluś” zginął w walce w październiku 1963r.
Żołnierzy Wyklętych dotknęły ogromne prześladowania. Wielu zginęło – zamordowanych skrytobójczo lub na podstawie wyroków komunistycznych sądów.
Uchwalenie Narodowego Dnia Pamięci „Żołnierzy Wyklętych” jest formą uczczenia ich walki i ofiary, ale także bólu i cierpienia, jakich doznawali przez lata PRL i ciszy po 1989 roku. Cześć ich pamięci!
Materiał opracowała: M. Piwowarska
